Hürriyet Gazetesi- Kolay Kampüs'te 22.07.2024'te yayınlanmıştır. İlgili sayfadan da okuyabilirsiniz. Tıklayınız

Meslek seçimi, yaşam boyu sürecek bir yolculuğun ilk adımı ve önemli gelişim görevlerinden biri. Çünkü bu seçim, sadece gelir elde etmeye yönelik bir karar değil, aynı zamanda nasıl bir hayat yaşayacağınızı, sosyal ve psikolojik çevrenizi kimlerin oluşturacağını da belirler. Bu nedenle, bireyin hayatına büyük ölçüde yön verecek olan mesleği seçerken doğru kararlar alması oldukça önemli. Bu aşamada lise eğitiminin sonunda yapılan üniversite ve bölüm tercihleri devreye girer; bu tercihler, eğitimi ve gelecekteki kariyer hayatını büyük ölçüde etkiler. Meslek seçimi yaparken, sadece ilgi alanlarına değil, aynı zamanda yeteneklere, piyasa koşullarına ve kişisel değerlere de dikkat edilmeli.

HEDEFLERİNİZİ BELİRLEYİN

Meslek seçimini yaparken; öncelikle kendinizi tanımak, güçlü ve zayıf yönlerinizi bilmek, değerlerinizi ve hedeflerinizi belirlemek size yol gösterir. Yunus Emre'nin "İlim ilim bilmektir, ilim kendin bilmektir, sen kendini bilmezsen, bu nice okumaktır" sözleri, meslek seçiminde de derin bir anlam taşır. Bu nedenle, kendinizi tanımak bu sürecin ilk ve en önemli adımı. Bu süreçte kendinizi analiz ederek gerçekten ne istediğinizi, neye ilgi duyduğunuzu, ekonomik ve psikolojik açıdan neye ihtiyaç duyduğunuzu ve hangi aktivitelerde daha başarılı/yetenekli olduğunuzu düşünün. Sevdiğiniz ve yetenekli olduğunuz bir meslekte çalışmak, hem iş hayatında daha mutlu olmanızı sağlar hem de başarıya ulaşmanızı kolaylaştırır.

Diğer bir husus da seçmeyi düşündüğünüz meslekler hakkında ayrıntılı bilgi edinmek. Hangi görevleri içerdiği, çalışma koşullarının nasıl olduğu ve kariyer imkanlarının neler olduğu gibi bilgiler, mesleğin size uygun olup olmadığını anlamanıza yardımcı olur. Her mesleğin gerektirdiği çalışma koşulları farklı. Çalışma saatleri, iş ortamı, stres düzeyi ve iş-yaşam dengesi gibi faktörler, iş tatmininizi etkiler. Bu koşulların size uygun olup olmadığını değerlendirin ve hayatınızın geri kalanında bu koşullarda çalışmayı hayal edip edemeyeceğinizi düşünün. Örneğin, seçtiğiniz mesleğin size nasıl bir iş-yaşam dengesi sunacağını değerlendirin. Ailenizle ve sosyal hayatınızla ne kadar vakit geçirebileceksiniz? Gelecekte ne tür pozisyonlarda çalışmak istediğinizi ve bu pozisyonlara ulaşmak için hangi adımları atmanız gerektiğini planlayın. Bunun için mesleklerle ilgili kitaplar okuyabilir, internet araştırmaları yapabilir ve meslek sahibi kişilerle görüşebilirsiniz. Ayrıca seçmeyi düşündüğünüz mesleğin iş piyasasındaki durumunu araştırmak da uzun vadede iş bulma konusunda sıkıntı yaşamamanız adına önemli. Gelecekte bu meslekte iş bulma olasılığınız nedir? İş piyasasının taleplerini ve trendlerini incelemek ve sektörde çalışan profesyonellerle görüşmek, size gelecekte daha fazla iş fırsatı sunacak bir meslek seçmenize yardımcı olabilir. Bunlarla birlikte bir mesleği seçerken, sunduğu maaş ve hakları göz önünde bulundurmak da önemli. Maaşın yanı sıra, sağlık sigortası, emeklilik planları, tatil günleri gibi yan haklar da yaşam kalitenizi etkileyen önemli faktörler. Bu hakların yaşam standartlarınıza uygun olup olmadığını değerlendirin.

YENİ MESLEKLER ORTAYA ÇIKIYOR

Değişim, öyle hızlı gerçekleşiyor ki toplumun yaşam tarzını ve değerlerini köklü bir şekilde etkiliyor, kurumları ise ciddi değişimlere zorluyor. Gelecekte yeni sektörlerin doğacağı ve mevcut sektörlerin dönüşeceği öngörülüyor. Yapay zekâ ve robotik alanındaki ilerlemeler, yeni mesleklerin ortaya çıkmasına neden oluyor. Örneğin, yapay zekâ uzmanları, veri analistleri, oyun geliştiriciler, siber güvenlik uzmanları ve yenilenebilir enerji mühendisleri gibi mesleklere talep gün geçtikçe artıyor. Robotik mühendisleri, biyoteknoloji uzmanları ve dijital pazarlama uzmanları da önemli roller üstlenmeye başladılar bile. Öte taraftan Oxford Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmaya göre, önümüzdeki 10 yıl içinde birçok iş, makineler tarafından otomatik olarak yapılabilir hale gelecek. Gelecekte var olmayacağı öngörülen meslekler arasında kasiyerlik, garsonluk, nakliyecilik, sekreterlik, muhasebecilik, satış elemanlığı, tekstil işçiliği, seyahat danışmanlığı bulunuyor. Ayrıca artan yaşam süresi beklentisi ve sosyal güvenlik sistemlerinin zorlukları, bugünün gençlerinin profesyonel yaşamlarının 50 yıl süreceğini ve bu süre içinde birçok kez iş değiştireceklerini öngörüyor. Bu dinamik iş dünyasında, diplomanın raf ömrü yalnızca 5 yıl olacak, ancak yaratıcılık ve hayal gücü gerektiren işler her zaman insana ihtiyaç duyacak. Bu nedenle, kendi yetkinliklerinizi yaşam boyu eğitim bağlamında sürekli geliştirmeniz ve mümkün olduğunca yeteneklerinizle uyumlu mesleklere yönelmeniz önem arz ediyor.

Diğer bir husus ise seçtiğiniz meslekte başarılı olabilmek için hangi eğitim ve sertifikalara ihtiyaç duyulduğunuzu öğrenmek. Hangi üniversitelerde, hangi bölümlerde eğitim almanız gerektiğini ve bu eğitim süreçlerinin ne kadar süreceğini bilmek, kariyer planlamanızı daha bilinçli yapmanızı sağlar. Eğitim gereksinimlerini bilmek, size ne tür olanaklar sunulacağını ve hangi adımları atmanız gerektiğini anlamanıza yardımcı olur. Üniversite ve bölüm tercihlerinizi yaparken “Hiçbiri gelmezse, bu da garanti olsun” diye yazılan ve öngöremediğiniz şekilde kazandığınız bölümler pişmanlık yaratabilir.  “Sadece üniversite okuyayım” mantığıyla hareket etmek ise 4 yılınıza mal olabilir. Ayrıca ileriki yaşamınızda görev yapmayı düşünmediğiniz hiçbir bölümü tercihlerinize eklememelisiniz. Türkiye’de en büyük israf nitelikli bir analiz yapılmadan seçilen üniversitelerden mezun milyonlarla ifade edilen gençlerden oluşan insan kaynakları israfı. Meslek seçimi sürecinde, aile üyeleri, öğretmenler, kariyer danışmanları ve meslek sahiplerinden danışmanlık almak faydalı olabilir. Bu süreçte aileler kendi istedikleri meslekleri size dayatabilirler. Eğer iyi bir analizle ne istediğinizin farkındaysanız ailelerinizin bu isteğe saygı göstermelerini sağlamalısınız. Bu konuda ailelerinizle birlikte uzman desteği alabilirsiniz. İlgi duyduğunuz alanda başarılı olmuş kişilerle konuşmak ve onların tecrübelerinden faydalanmak, meslek seçiminde size önemli ipuçları verebilir. Rehber öğretmenler veya mentorlar, meslek seçimi ve kariyer planlaması konusunda size rehberlik edebilir, doğru kararlar almanıza yardımcı olabilir.

Meslek seçerken dikkat edilmesi gereken hususlar, bireyin kişisel koşullarına göre de değişiklik gösterebilir. Bu nedenle, tek bir doğru olmadığını ve çeşitli faktörlerin göz önünde bulundurulması gerektiğini unutmamak önemli. Ancak yukarıda belirtilen noktaları tercihlerinizi yaparken dikkate almanızda fayda var. Doğru meslek seçimi, gelecekteki kariyer hayatınızda sizi daha mutlu ve başarılı kılabilir ve bu da kişisel hayatınıza olumlu bir şekilde yansır. Unutmayın ki sevdiğiniz ve yetenekli olduğunuz bir alanda çalışmak hem iş hem de sosyal yaşamınızda tatmin ve başarıyı beraberinde getirir.